ኢትዮጵያ የኬሚካል መሳሪያዎች አሏት?

ዘ ቴሌግራፍ በትግራይ ውስጥ በነጭ ፎስፈረስ መመረዝ ላይ ያካሄደውን ምርመራ ተከትሎ አንድ ቁልፍ ጥያቄ ይነሳል-ኢትዮጵያ ሚስጥራዊ የኬሚካል መሳሪያ አላት? ምናልባት አዎ ፡፡ ይህ በኬሚካል መሳሪያዎች አጠቃቀም እና ምናልባትም በደርግ ፣ በህወሃት እና በኢትዮጵያ የብልጽግና ፓርቲ የኬሚካል ጦር መሳሪያ አጠቃቀም እና ምርምር ላይ የሚደረግ ምርመራ ነው ፡፡

ግንቦት 23 ቀን 2021 ቴሌግራፍ ታዋቂውን የብሪታንያ ጋዜጣ አሳተመ ፡፡ እስከ ኖቬምበር 3 ቀን 2020 ድረስ በሰሜን የኢትዮጵያ ክልል ትግራይ ክልል ውስጥ በሚገኙ የኬሚካል መሳሪያዎች ላይ በኬሚካል መሳሪያዎች ላይ በተፈፀመ ጥቃት የጋዜጠኝነት ምርመራ አሳትሟል ፡፡ የተጎጂዎች ጉዳይ ወደ ትግራይ ወደ መቀሌ ሆስፒታሎች ይፈሳል ሁሉም ህመምተኞች ከባድ ፣ ሰፊ እና ጥልቅ ቃጠሎ አላቸው ፡፡

ሁለት ዓለም አቀፍ የኬሚካል የጦር መሣሪያ ባለሙያዎችን አነጋግረዋል-የቀድሞው የዩኬ ኬሚካል ፣ ባዮሎጂካል እና ኑክሌር ክፍለ ጦር አዛዥ ሀሚስ ዴ ብሬቶን-ጎርደን እና የእንግሊዝ የመከላከያ ሚኒስቴር የኬሚካልና ባዮሎጂያዊ ባለሙያ የሆኑት ዳን ካዛታ-ሮያል ዩናይትድ ሰርቪስ ኢንስቲትዩት ፡፡ የተሰበሰቡትን ፎቶግራፎች እና ቪዲዮዎች ከተተነተኑ በኋላ ሁለቱም በተጎጂዎች አካል ላይ የተቃጠለው ቃጠሎ በሶሪያ በተጎጂዎች ቁስለት ውስጥ ነጭ ፎስፈረስን ከመጠቀም ጋር በጣም ተመሳሳይ ነው ብለዋል ፡፡

ምርመራው በእንግሊዝ ጋዜጣ ከወጣ ከ 4 ሰዓታት በኋላ የኢትዮጵያ የውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር ይህንን ክዶ ጋዜጣዊ መግለጫ ለመስጠት በፍጥነት ነበር ፡፡ መግለጫው በተመሳሳይ የውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር ከሁለት ሰዓታት በፊት በቴሌግራፍ የቀረበውን ክስ አስመልክቶ አስተያየት መስጠት መቻሉን ውድቅ አድርጎታል ፡፡ የጋዜጠኝነት ምርመራውን ተከትሎ የተባበሩት መንግስታት የሰብአዊ ክፍል ዳይሬክተር የኬሚካል መሳሪያዎች በትክክል በትግራይ እየተካሄደ ባለው ግጭት ውስጥ ጥቅም ላይ የዋሉ ስለመሆናቸው ገለልተኛ ምርመራ እንዲከፈት ጠይቀዋል ፡፡

ይህንን ዘግናኝ (እና በጣም አይቀርም) ዜና ተከትሎ ቀላል ጥያቄ መጠየቅ ተገቢ ነው ፡፡ ኢትዮጵያ የኬሚካል መሳሪያዎች አሏት?

ኢትዮጵያ የኬሚካል የጦር መሣሪያ ስምምነትን የተፈራረመችው 1993 እ.ኤ.አ. ስምምነቱ እያንዳንዱ አባል አገራት የጦር መሣሪያ ዕድሜው ምንም ይሁን ምን በክልሏ ውስጥ የኬሚካል ጦር መሳሪያ መያ whetherን እንድታሳውቅ ያስገድዳል ፡፡

የጣሊያን ፋሺስት ኬሚካል መሳሪያዎች ፡፡

በአገሪቱ ውስጥ የኬሚካል መሳሪያዎች መገኘታቸው የሚያመለክተው በ 1935–1977 ወረራ ወቅት የጣሊያን ጦር መጠቀሙን ነው ፡፡ ጣልያን የጣሊያን ጦር የተተወውን የኬሚካል ጥይት በፍጥነት ለማዳን በ 1942 የተባበሩት መንግስታት ድርጅት ከነበረበት ወታደሮች ለማዳን የኢጣሊያ ጦር ፡፡

ፋሺስታዊ የኬሚካል መሳሪያዎች በኢትዮጵያ መገኘታቸው በሮምና በአዲስ አበባ መካከል ለረጅም ጊዜ የሚቆይ የሃይማኖት ተከታዮች ጉዳይ ሆኗል ፡፡ የኢትዮጵያ መንግሥት ለሊግ ኦፍ ኔሽን ባቀረበው የ 1939 ሪፖርት መሠረት የጣሊያን ጦር እ.ኤ.አ. በ 1936 እና በ 1940 መካከል 80,000 የኬሚካል ጦር መሣሪያዎችን ወደ ኢትዮጵያ በማጓጓዝ በ 1936 በመርዝ ጋዞች 20 ጥቃቶችን አካሂዷል ፡፡

ሪፖርቱ የፋሺስታዊውን አገዛዝ ግልፅ ክህደት አገኘ ፡፡ ከ 1950 ዎቹ ጀምሮ በኤርትራ ፣ በኢትዮጵያ ፣ በሊቢያ እና በሶማሊያ በፋሺስታዊ የቅኝ ግዛት ዘመን የተፈፀሙ የሰብአዊ መብት ጥሰቶችን ላለማስተናገድ የጣሊያን መካድ አቋም ከጦርነቱ በኋላም ቢሆን የዘለቀ ነበር ፡፡

እ.ኤ.አ በ 2001 አንዳንድ የኬሚካል ቦምቦችን ጨምሮ በግንባታ ስራዎች ወቅት 1400 የጣሊያን ቦምቦች የተገኙ ሲሆን በወቅቱ የህዝባዊ ወያነ ነፃነት ታሪካዊ መሪ በጠቅላይ ሚኒስትር መለስ ዜናዊ የሚመራው ገዥው ጥምረት የኢትዮጵያ ህዝቦች አብዮታዊ ዴሞክራሲያዊ ግንባር (ኢህአዴግ) ባወጣው ዘገባዎች ነበር ፡፡ ግንባር (ሕወሓት) በተፈጥሮ ምክንያቶች ሞተ ነሐሴ 20 ቀን 2012 (እ.አ.አ.)

ገለልተኛ ቴክኒሻኖች በሌሉበት ጊዜ የጣሊያኖች ኤክስፐርቶች ምርመራ በዋነኝነት አገራቸውን ለመጠበቅ ያለሙ ናቸው የሚል ጥርጣሬ አለ ፡፡ ጣሊያን በኢትዮጵያ የተተወ የኬሚካል ጦር መሳሪያ መኖርን አምኖ ቢሆን ኖሮ በዓለም አቀፍ ሕግ መሠረት ለእነሱ ጥፋት ተጠያቂ ይሆን ነበር ፡፡ የኬሚካል መሣሪያዎችን መጣል እና ማጥፋት በአለም አቀፍ አካላት ቁጥጥር በተደረገባቸው በጣም ከባድ እና በጣም ውድ ሂደቶች መከናወን አለባቸው ፡፡

አሁን ባለው የትግራይ ወይም የኦሮሚያ ግጭት ፋሺስታዊ ኬሚካል መሣሪያዎችን መጠቀም ይቻላል? አይ! የኬሚካል ወኪል በረጅም ጊዜ ክምችት ውስጥ ያልተለወጠ ንጥረ ነገር የማቆየት ችሎታ ሁለት ዓይነት የኬሚካል ወኪሎችን ብቻ ያጠቃልላል-ሲኤን — ክሎሮተፌንንን እንደ ልቅ ጋዝ የሚያገለግል ንጥረ ነገር እና ዲኤም — ለተበተነው ሰልፍ አድማ ፡፡ ሊን ከ 1930 ዎቹ እና ከ 1940 ዎቹ ጀምሮ ማንኛውንም የጣሊያን ኬሚካል መሳሪያ ከ 85 ዓመታት በኋላ ለመጠቀም የማይቻል ነበር ፡፡

በኦጋዴን ጦርነት ወቅት በሶማሊያውያን የተተወው የኬሚካል ጦር መሳሪያ ፡፡

ሊን በ 1977 የኦጋዴን ጦርነት ወቅት የሶማሊያ ጦር ትቶት የነበረው የኬሚካል ጦር መሳሪያ ታሪክ የተለየ ነበር ፡፡ የኑክሌር ፣ የባዮሎጂካል ፣ የራዲዮሎጂ ፣ የኬሚካልና የኮምፒተር አደጋዎችን ለመከላከል የተቋቋመው የዋሺንግተን ኑክሌር አደጋ ኢኒativeቲቭ (ኤን.ኢ.አ.) የተሰኘው ድርጅት ፣ መጋቢት 3 ቀን 2004 በድረ-ገፁ ላይ የወጣ አንድ መጣጥፍ የወያኔ መንግሥት ማንንም ያልለየ መሆኑን አፅንዖት ሰጠ ፡፡ በሶማሊያ ኃይሎች የኬሚካል ተቀማጭ ገንዘብ ተከማችቷል ፡፡

የኬሚካል መሳሪያዎች ስምምነት (በኢትዮጵያ የተፈረመ) ጥቃቅን የጦር መሳሪያዎች ዕድሜ እና ንብረት ምንም ይሁን ምን በአካባቢው የኬሚካል መሳሪያዎች መኖራቸውን ማወጅ ይጠይቃል ፡፡ እንደገና ጥቅም ላይ እንዳይውል ለመከላከል የማስወገጃ ሥራዎች ፡፡

በወቅቱ የኦህዴድ ቃል አቀባይ (የኬሚካል መሳሪያዎች መከልከል ድርጅት)-ፒተር ኬይር የሶማሊያ ኬሚካል መሳሪያዎች አሉ የተባሉትን የኢትዮጵያ መንግስት መግለጫ አለመገኘቱን ለዓለም አቀፍ መገናኛ ብዙሃን ዘገበ ፡፡ መግለጫ እስክናገኝ ድረስ በኢትዮጵያ ውስጥ ሊኖሩ የሚችሉ የኬሚካል ጦር መሣሪያዎችን ለማውረድ የሚያስችሉ የምርመራ እና የአሠራር ሂደቶች መነሻነት አይኖርም ፡፡ መግለጫው አለመኖሩ ግን ጥይቱ በኢትዮጵያ አልተገኘም ማለት አይደለም ፡፡ ፣ ኬይዘር ለኑክሌር ስጋት ኢኒativeቲቭ ተናግሯል ፡፡

ይህ መግለጫ (ማንኛውንም ጥርጣሬ ለማስወገድ አስፈላጊ ነው) በይፋ አልመጣም ፡፡ በዋሽንግተን የኢትዮጵያ ኤምባሲ ቃል አቀባይ በሕዝባቸው ውስጥ ሊቆዩ ስለሚችሉ የኬሚካል መሣሪያዎች ብዛት ዝርዝር መረጃ እንደሌለኝ የገለጸበት ይፋ ያልሆነ መግለጫ ብቻ ነበር ፡፡ ሆኖም የኬሚካል መሳሪያዎች በኤርትራ ውስጥ በ 1982 እና 1990 በኤመፅ እና በሲቪሎች ላይ ጥቅም ላይ ውለዋል ፡፡

በህወሃት የሚመራው ጥምረት ከሶማሊያ ከዓለም አቀፉ ማህበረሰብ ጋር ለመተባበር ፈቃደኛ አለመሆኑ ትክክለኛ ምክንያቶች አልታወቁም ፡፡ ሆኖም በዚህ ሁኔታ ውስጥም ቢሆን ከ 44 ዓመታት በፊት በጣልያን ፋሺስቶች ለተተወው የኬሚካል የጦር መሣሪያ ካምፕ የኬሚካል መሳሪያዎች በዛሬው ጊዜ ጥቅም ላይ መዋል አለመቻላቸው ጠንካራ ጥርጣሬዎች አሉ ፡፡

በቀይ ሽብር ወቅት የደርግ ስርዓት የተጠቀመባቸው የኬሚካል መሳሪያዎች ፡፡

በመጋቢት 16 ቀን 1982 በጌቶች ምክር ቤት ስብሰባ ወቅት ጌታቸው አቨርበሪ በአምባገነኑ መንግስቱ ኃይለ ማርያም የሚመራው ጊዜያዊ ወታደራዊ መንግሥት (በአማርኛ ደርግ — ደርግ — ኮሚቴ ተጠርቷል) የኬሚካል ወኪሎችን ስለመጠቀም አሳወቀ ፡፡ በኤርትራ ውስጥ በአሁኑ የኤርትራ አምባገነን መሪ ኢሳያስ አፍወርቂ በሚመራው ሻዕቢያ (የኤርትራ ህዝብ ነፃ አውጪ ግንባር) ላይ የኬሚካል መሳሪያዎች ጥቅም ላይ ውለዋል ፡፡ በወቅቱ ሻዕቢያ ከህወሃት እና ከኦሮሞ የሽምቅ ተዋጊዎች ጋር በመሆን “ቀይ ሽብር” ተብሎ የሚጠራውን የስታሊን አምባገነን አገዛዝ በመቃወም ላይ ነበር ፡፡

በሎንዶን የኢትዮጵያ አምባሳደር ተጨባጭ ማስረጃዎችን ያለመጠቀም በመጠቀም የሎርድ አቬርቢን ክስ ክደዋል ፡፡ ሎርድ አቬርበሪ በስደት ካሉ የኢትዮጵያ ኤርትራዊ ተቃዋሚዎች በሚታመኑ ምንጮች ላይ ተመርኩዞ በሰነድ ማስረጃ አልተደገፈም ፡፡ በወቅቱ ኤም 16 እና ሲአይኤ በጌድ አቨርበሪ የይገባኛል ጥያቄ ትክክለኛነት ላይ ቢስማሙም ከመንግስቱ ‹የፀጥታ ጦርነት› ስልቶች ጋር ተጋጭተዋል ፡፡ የእርስ በእርስ ግጭት ምንም ዓይነት ዜና እንዳያሰራጭ መረጃን በፍፁም ለመቆጣጠር የሚያስችለውን ታክቲክ እና ከሁሉም በላይ የትኛውም የጦር ወንጀል ወንጀል ማስረጃ የለም ፡፡

የመንግስቱ የዝምታ ጦርነት ለህወሃት ቀጣይ የሶማሊያ ጦርነት ጀብዱዎች መነሻ ሆነዋል ፡፡ እ.ኤ.አ. በ 2015 በቡሩንዲ ናዚ የዘር አገዛዝ በአምባገነኑ ፒየር ንኩሩንዚዛ እና በቀጣዩ የቡሩንዲ ወታደራዊ ጁንታ በጄኔራል ኔቫ (እ.ኤ.አ. ከ 2020 ጀምሮ በሕገ-ወጥነት ፕሬዝዳንት) እና በጠቅላይ ሚኒስትር አላን ጉይሉ ቡኒ የተከሰሰው በሰው ልጆች ላይ በተፈፀመው ወንጀል በዓለም አቀፍ የወንጀል ችሎት ነበር ፡፡ እ.ኤ.አ. በ 2015 እና በ 2016 መካከል ፡፡

የኖቤል የሰላም ሽልማት ተሸላሚ ዐብይ እንዲሁ ሳይሳካለት ሳይሳካለት ይህን ዘዴ ይጠቀማል ፡፡ በቡሩንዲ (በጣም ትንሽ አገር) አብዛኞቹን ጋዜጠኞች እና የሰብአዊ መብት ተሟጋቾች ካስወገዱ ወይም ከተሰደዱ በኋላ እሱን ለመተግበር በጣም ቀላል ነበር ፡፡ በተቃራኒው የኢትዮጵያ የስነ ሕዝብ አወቃቀር እና ጂኦግራፊያዊ ማራዘሚያ ማንም ሰው በቀላል ስማርትፎን ምስሎችን ወይም ቪዲዮዎችን እንዲቀርፅ በሚያስችል ዘመናዊ ቴክኖሎጂ ምክንያት የዝምታውን ጦርነት በጠበቀ የመገናኛ እና በይነመረብ ቁጥጥር እንኳን በተሳካ ሁኔታ ተግባራዊ ለማድረግ አስቸጋሪ ያደርገዋል ፡፡

ለኬሚካል መሣሪያነት ያገለገለው ነጭ ፎስፈረስ በኤርትራ ወደብ ከተማ ማሳሳዋ (የቀይ ባህር ዕንቁ) ኤፕሪል 22 ቀን 1990 ከ 10.30 ላይ በደረሰው አስከፊ የአየር ድብደባ ለመጀመሪያ ጊዜ ታየ ፡፡ ፎስፈረስ በጋራ ጥቅም ላይ ውሏል ፡፡ በናፓል እና በቦምብ በበርካታ ቁርጥራጭ ፣ የኋለኛው በሶቪዬት በደግነት ለ DERG አቀረበ ፡፡ ዜናው በሂውማን ራይትስ ዘግቧል ፡፡ በስታሊኒስት አገዛዝ በጥብቅ ተከልክሏል ፡፡ ዘገባው የኤች.አር.ወ. ኢትዮጵያን ጨምሮ በተለያዩ የሶስተኛው ዓለም ሀገሮች የባዮሎጂካል ኬሚካል ጦርነት አቅም መስፋፋትን ስጋት በሚመለከት በተጎጂዎች የህክምና ሪፖርቶች ፣ የምስክሮች እና የ 1984 የሲአይኤ ዘገባ ላይ የተመሠረተ ነበር ፡፡

መንግስቱ የኬሚካል መሳሪያውን የት አገኘ?

ከምርመራ በኋላ በሻዕቢያ ሽፍታ እና በኤርትራ ሲቪል ህዝብ ላይ የተጠቀሙት የኬሚካል መሳሪያዎች በከፊል የሶማሊያ ጦር በኦጋዴን ጦርነት ወቅት (1977) ከተተወው የጦር መሳሪያ ክፍል የተወሰደ ሲሆን በከፊል ጎረቤት ሱዳን እና የሶቭየት ህብረት ከሰጡት የጦር መሳሪያ ነው ፡፡ ለነጭ ፎስፈረስ ጥቅም ሲባል በኢትዮጵያ ውስጥ ምርት መላምት ተደርጎ ነበር ፡፡ በደርግ መንግስት ውድቀት ወቅት የኢህአዲግ የበላይነት ጥምረት መንግስቱ የሚጠቀመው የኬሚካል ማመላለሻ ቅሪቶች ምንም ግኝት አልጠቀሰም ፣ ይህም ከማንኛውም የማምረቻ ፋብሪካዎች መኖር እጅግ ያነሰ ነው ፡፡

ከምርመራ በኋላ በሻዕቢያ ሽፍታ እና በኤርትራ ሲቪል ህዝብ ላይ የተጠቀሙት የኬሚካል መሳሪያዎች በከፊል የሶማሊያ ጦር በኦጋዴን ጦርነት ወቅት (1977) ከተተወው የጦር መሳሪያ ክፍል የተወሰደ ሲሆን በከፊል ጎረቤት ሱዳን እና የሶቭየት ህብረት ከሰጡት የጦር መሳሪያ ነው ፡፡ ለነጭ ፎስፈረስ ጥቅም ሲባል በኢትዮጵያ ውስጥ ምርት መላምት ተደርጎ ነበር ፡፡ በደርግ ስርዓት ውድቀት ወቅት የኢህአዲግ የበላይነት ጥምረት መንግስቱ የተጠቀመበት የኬሚካል መሳሪያ ቅሪት ምንም ዓይነት ግኝት አልጠቀሰም ፣

የምዕራቡ ዓለም ኃይሎች ምንም ጥያቄ አልጠየቁም እና በመጨረሻም ምርመራዎች አስፈላጊ እንደሆኑ ተሰማቸው ፡፡ በዚህ ልዩ ሁኔታ ከ DERG የኬሚካል ጦር መሣሪያ ቅሪቶች ዛሬ በተለይም በ 1990 ዎቹ መጀመሪያ ለተመረቱት የኬሚካል መሳሪያዎች የኢትዮጵያ ጦር ባለፉት 31 ዓመታት ለተመቹ የማከማቻ ሁኔታዎች ዋስትና ሊሰጥ የሚችልባቸው ዕድሎች አሉ ፡፡

የሰሜን ኮሪያ የጦር መሳሪያዎች ፋብሪካዎች በኢትዮጵያ ፡፡

በሕወሃት መራሹ መንግሥት እና በሰሜን ኮሪያ አገዛዝ መካከል የኢትዮጵያ የጦር መሣሪያ ፋብሪካዎችን ለማቋቋም የተደረገው ወታደራዊ ትብብር ከ1991–1988 ባለው ጊዜ ውስጥ በገዥው ጥምረት ታሪክ ውስጥ በጣም ጥቁር እና አወዛጋቢ ከሆኑት ምዕራፎች ውስጥ አንዱ ነው ፡፡ በ 2000 በዋሽንግተን ዋና መስሪያ ቤት በተመሰረተው የመከላከያ ፣ የቦታ ፣ የስለላ ፣ የብሔራዊ ደህንነት እና የጅምላ ጥፋት ዘርፎች ዋና ዋና ዓለም አቀፍ የመረጃ ምንጮች አንዱ በሆነው በአሜሪካ ማህበር ግሎባል ሴኩቲ በጥሩ ሁኔታ ተገልጧል ፡፡

እ.ኤ.አ. በጥቅምት 2006 (እ.ኤ.አ.) አሜሪካ ለመጀመሪያ ጊዜ በሰሜን ኮሪያ የኒውክሌር ሙከራ ምክንያት በሰሜን ኮሪያ ላይ ከባድ ማዕቀቦችን ለመጣል የተባበሩት መንግስታት ሎቢን ሎቢ አድርጋለች ፡፡ በጂኦፖለቲካዊ ቁጥጥር ምክንያቶች ፣ በአፍሪካ ቀንድ ውስጥ ያለው የእስልምና ሥጋት እና ከህወሓት አመራር ጋር በነበረው ግንኙነት እ.ኤ.አ. ታህሳስ 2006 የጆርጅ ደብልዩ ቡሽ አስተዳደር ከሰሜን ኮሪያ የጦር መሣሪያዎችን በድብቅ እንድትገዛ ፈቅዳለች ፡፡ ቤት ራሱ ፡፡ አሜሪካኖች አዲስ አበባ ውስጥ ያስቀመጡት ብቸኛ ቅድመ ሁኔታዎች የግዢውን ጊዜ (ከጥር 2007 ብዙም ሳይቆይ) እና በሶማሊያ ውስጥ በእስልምና ሚሊሻዎች ላይ ብቻ መጠቀማቸውን ይመለከታል ፡፡

በአሜሪካ ግፊት እ.ኤ.አ. ታህሳስ 6 ቀን 2006 የተ.መ.ድ ውሳኔ ቁጥር ቁ. በ 1725 የሶማሊያ መረጋጋት ተግባርን በ “እስላማዊ ፍርድ ቤቶች” አማካይነት የተቆጣጠሯቸውን እስላማዊ ኃይሎችን በማሸነፍ የአከባቢን ዓለም አቀፍ ኃይል ሕገ-መንግሥት ፈቃድ የሰጠው እ.ኤ.አ. በአፍሪካ ህብረት — የተባበሩት መንግስታት ድርጅት የአፍሪካ ህብረት ወታደራዊ ቡድን መፈጠር በአሚሶም በአሜሪካ እና በአውሮፓ ህብረት የገንዘብ ድጋፍ ከሶማሊያ የኢትዮጵያ ወረራ ጋር በአንድ ጊዜ ነበር ፡፡ ከዲሴምበር 26 ቀን 2006 ጀምሮ የኢትዮጵያ ወታደሮች የጁዋርን ከተማ እና ዋና ከተማዋን ሞቃዲሾን ነፃ አደረጉ ፡፡ የኢትዮጵያ ወረራ ቡድን 20 ሺህ ወታደሮችን ፣ 120 ታንኮችን (ቲ 62 እና ቲ 54–55) ያካተተ ሲሆን በአንድ መቶ መድፍ የተደገፈ በደርዘን የሱ አውሮፕላኖች ነበር ፡፡ 27 ፣ ሚግ 23 ፣ 25 እና ሚግ 21 ፡፡

የኢትዮጵያ ጦር በሶማሊያ ያለውን ወታደራዊ አቅም ለማረጋገጥ በመጋቢት 2007 በአዲስ አበባ እና በፒዮንግያንግ መካከል ወታደራዊ ትብብርን አስመልክቶ ሚስጥራዊው ሁለተኛ ምዕራፍ ተጀመረ ፡፡ በኦሮሚያ በአምቦ እና በደብረዘይት ከተሞች ሁለት የመሳሪያ ፋብሪካዎች መፈጠር ፡፡ በጥንታዊ ዓለም አቀፍ ሴራ ውስጥ የአሜሪካ ወታደራዊ ባለሙያዎች ከሰሜን ኮሪያ አቻዎቻቸው ጋር በመተባበር እነዚህን ሁለት የጦር መሣሪያ ፋብሪካዎች ፈጠሩ ፡፡

የጋራ ቃል አቀባዩ የሕወሃት ጄኔራል ሳሞራ ዮኑስ ፣ የኢትዮጵያ መከላከያ ሰራዊት ጠቅላይ አዛዥ (ኢ.ኤን.ኤፍ.ኤፍ) በጠቅላይ ሚኒስትር ዐብይ በ 7 ሰኔ 2018 ተተክተው ጄኔራል ሰአረ መኮንን በትግሬነት ከተቋቋመው የኢትዮጵያ ሰሜን የሰሜን ዕዝ የወያኔ አንጋፋ አዛዥ ጋር ተሾሙ ፡፡

ምንም እንኳን የመለስ ፈቃደኝነት በግልጽ ቢታይም ጄኔራል ሳሞራ ዮኑስ ከሰሜን ኮሪያ ጋር ያለው ግንኙነት ቴክኒካዊ እና ዝቅተኛ በሆኑ ደረጃዎች ሁሉ የአሜሪካ አጋር ትኩረት እና ጭንቀት የማይገባ መሆኑን በዋሽንግተን በማረጋጋት ማንኛውንም የአሜሪካን ቁጥጥር በግልጽ ተቃወሙ ፡፡

የህወሃት ጄኔራል ምርቱ ለአነስተኛ የጦር መሳሪያዎች ብቻ እንደሆነ በመግለጽ በአገር ውስጥ ምርት ወጪዎችን በመቀነስ ኢትዮጵያ በተባበሩት መንግስታት የሰላም ማስከበር ተልእኮዎች ውስጥ ያለባትን ግዴታ እንድትወጣ እና በሶማሊያ ያለውን የኢትዮጵያ-አሜሪካን ስትራቴጂካዊ ጥቅም ለማስጠበቅ አስችሏታል ፡፡

ከቬቶው ሁለት ወር በኋላ ጄኔራል ሳሞራ የሰሜን ኮሪያ ወታደራዊ ባለሙያዎችና ቴክኒሻኖች ሥራቸውን ያጠናቀቁ ሁለቱ የጦር ፋብሪካዎች የቻይናውን የ AK-47 የጥይት ጠመንጃዎች በተናጠል እንዲያመርቱ መፍቀዱን አስታወቁ ፡፡ የአምቦ ፋብሪካው የአሜሪካ አምባሳደር የጎበኙት ጉዳይ ምርቱ በ ‹AK-47s› ብቻ የተወሰነ መሆኑን ያረጋገጠ ነው ፡፡

ሆኖም የአሜሪካ ሚስጥራዊ አገልግሎቶች በሁለቱ የጦር መሳሪያዎች ፋብሪካዎች ውስጥ ምናልባትም ሌሎች ከባድ የጦር መሣሪያዎችን ከአሜሪካው አጋር እንዲሰውሩት ያደርጉ ይሆናል የሚል ጠንካራ ጥርጣሬ ነበራቸው ፡፡ በተጨማሪም አሜሪካ ከረጅም ጊዜ በፊት በአዲስ አበባ — በፒዮንግያንግ ወታደራዊ ትብብር የተፋጠነች አሜሪካ በአሜሪካን የምትፈልገውን የውስጥ የኬሚካል የጦር መሣሪያ ማምረቻ መርሃ ግብር ጀምራለች የሚል ጥርጣሬንም አሳድገዋል ፡፡

የአሜሪካ የስለላ ተጠርጣሪዎች እ.ኤ.አ. ማርች 7 ቀን 1991 በቤት መከላከያ ኮሚሽን በአሜሪካ የባህር ኃይል መረጃ ዳይሬክተር በሬ አድሚራል ቶማስ ብሩክስ የተናገሩትን አስተጋባ ፡፡ ብሩክስ በወቅቱ እንደገለጹት ኢትዮጵያ ለመከላከያ ዓላማ ሲባል የኬሚካል ጦር መሣሪያዎችን የመያዝ እድሉ ሰፊ ነበር ፡፡

የብሩክስ መግለጫዎች በነሐሴ ወር 2001 በሕወሃት የሚመራውን የገዢው ጥምረት ጥምረት የኬሚካል ጦር መሳሪያ የመያዝ እድሉ በሚል የዘረዘረው የኑክሌር ፣ ባዮሎጂካል ፣ ኬሚካል መሳሪያዎች እና ሚሳይሎች በተካሄደው የኮንግረንስ ተመራማሪው የምርመራ አገልግሎት ተጠናክሯል ፡፡ ሆኖም በአሁኑ ወቅት ኢትዮጵያ ለነፃ ፎስፈረስ ወይም ለኬሚካዊ ጦርነት የሚያገለግሉ ሌሎች ወኪሎች የማምረት አቅማቸው ወይም የዚህ አይነቱ የጦር መሣሪያ ክምችት መኖራቸውን የሚያሳይ መረጃ የለም ፡፡

የኢትዮጵያ መንግስት ትክክለኛ መላምታዊ የኬሚካል ጦርነት መርሃ ግብር ለማቋቋም ጊዜያዊ ባይሆንም ፣ በ ‹ደርግ› ተጀምሮ በህወሃት እና አሁን በብልጽግና ፓርቲ የቀጠለ ቢሆንም መከላከያ በሌለው የትግራይ ህዝብ ላይ ጥቅም ላይ የዋለው የነጭ ፎስፈረስ ምስጢር ቅሪት ነው ፡፡ እንደ ወታደራዊ ደረጃ ብቻ የወንጀል አጠቃቀም በኬሚካል ፣ በራዲዮሎጂ ወይም በባዮሎጂካዊ መሳሪያዎች መጠቀሙ ህዝብን የማሸበር ወይም የዘር ማጥፋት ፕሮጀክቶችን የማፋጠን ብቸኛ ዓላማ እንዳለው በሁሉም አለም አቀፍ ወታደራዊ ባለሙያዎች ይታወቃል ፡፡

በፓሪስ ዩኒቨርስቲ በባዮሜዲካል ሳይንስ ፒኤችዲ አሁን በአለም አቀፉ የቀይ መስቀል ኮሚቴ ባልተለመዱ የጦር መሳሪያዎች ብክለት መምሪያ ዳይሬክተር ጆኒ ኔህሜ በዘመናዊ ጦርነቶች ሲቪሎች ላይ የአሸባሪዎች የኬሚካል የጦር መሳሪያ መጠቀማቸውን ያረጋግጣሉ ፡፡ በሁለቱ የዓለም ጦርነቶች ዘመን እንደነበረው ትርጉም የጎደለው ነው ፡፡